in: Tahl koridoru ak tutulmal

in, Rusya-Ukrayna Sava'nn balamasnn yl dnmnde, atekesin salanmas ve sorunun barl yntemlerle zlmesi iin arda bulundu.

Dileri Bakanl, in'in "Ukrayna krizinin siyasi zm" iin nerilerini ieren "tutum belgesi" yaymlad.

Pekin'in zme dair izlenmesini nerdii genel ilke ve esaslara yer verilen 12 maddelik belgede, lkelerin egemenliklerine saygn gsterilmesi, meru gvenlik kayglarnn dikkate alnmas, askeri bloklamadan kanlmas ve gerginliklerin aamal olarak azaltlarak atekesin salanmas gerektii vurguland.

Belgede byklne, refah dzeyine, gcne veya zayflna baklmakszn tm lkelerin eit olduu hatrlatld. Birlemi Milletler (BM) art'nn ama ve ilkeleri dorultusunda tm lkelerin bamszlnn, egemenliinin ve toprak btnlnn gvenceye alnmas zorunluluuna iaret edildi. Tm taraflarn, uluslararas hukuka ve uluslararas ilikilerin temel normlarna uygun olarak, eitlii ve adaleti salamak zere birlikte almas gerektii belirtildi.

- DYALOG VE ATEKES ARISI

Savalarn ve atmalarn kazanannn olmayacann hatrlatld belgede, tm taraflarn akl ve itidalle hareket etmesi, atmalar younlatrarak Ukrayna'daki krizin daha ktye gitmesine ve kontrolden kmasna yol amaktan kanmas gerektii ifade edildi.

Belgede, "Rusya ve Ukrayna'y birbirine yaklamalar ve dorudan diyaloa en ksa zamanda yeniden balamalar iin tevik etmeli, gerilimin aamal olarak azaltlarak kapsaml bir atekese gidilmesini desteklemeliyiz." denildi.

Diyaloun ve mzakerelerin Ukrayna krizinden kn tek geerli yolu olduuna dikkat ekilen belgede, krizin barl zmne ynelik tm abalarn tevik edilmesi ve desteklenmesi gerektiinin alt izilerek bar grmelerinin balatlmas ars yapld, in'in bu konuda yapc rol oynamaya hazr olduu kaydedildi.

- "SOUK SAVA MANTII TERK EDLMEL"

Bir lkenin gvenliinin dierlerinin gvenlii pahasna salanamayaca, blgesel gvenliin askeri bloklar genileterek garantiye alnamayacann vurguland belgede, souk sava mantnn terk edilmesi, tm lkelerin meru gvenlik karlarnn ve kayglarnn dikkate alnarak uygun yantlarn verilmesi gereine dikkat ekildi.

Belgede, dnyann uzun dnemli gvenliinin ancak ortak, kapsaml ve ibirliine dayal srdrlebilir gvenlik anlayyla salanabilecein alt izilerek, "Avrupa'da ve Asya'da bar ve istikrar salayabilmek iin, ulusal gvenlii dier lkelerin gvensizlii zerine kurma giriimlerine kar kmal, bloklar aras cephelemeyi nlemeli, dengeli, etkili ve srdrlebilir Avrupa gvenlik mimarisinin ina edilmesini tevik etmeliyiz." ifadelerine yer verildi.

- "NSAN KRZLER GDERLMEL"

Savan ve atmalarn yol at insani krizlerin giderilmesi iin tn giriimlerin tevik edilmesi ve desteklenmesi gerektiine iaret edilen belgede, sivillere ve sivil yerleimlere ynelik saldrlardan kanlmas, sava blgelerindeki sivillerin can gvenlii iin insani koridorlar oluturulmas, insani yardm faaliyetleri iin snrsz eriim salanmas ve daha byk insani krizlerin ortaya kmasnn nlemesinin gerei vurguland.

Belgede savaan taraflara uluslararas insani hukuka uyma, sivillerin ve sava esirlerinin haklarn koruma ars yapld.

- "NKLEER FELAKETTEN KAINILMALI"

Nkleer santraller gibi barl amal nkleer tesislere ynelik saldrlardan kanlmas, nkleer gvenlik szlemelere ve dier uluslararas dzenlemelere uyarak insan eliyle yaratlabilecek bir nkleer felaketten uzaklalmas uyarsna yer verilen belgede nkleer silahlar konusunda unlar kaydedildi:

"Nkleer silahlar kullanlamaz, nkleer bir sava yaplamaz. Nkleer silahlarn kullanmna ve kullanlmas tehdidine kar kmalyz. Nkleer silahlarn yaylmasn nlemeli ve nkleer krizden kanmalyz."

Belgede in'in kimyasal ve biyolojik silahlarn gelitirilmesine ve kullanlmasna her koul ve artta kar olduu belirtildi.

- "TAHIL KORDORU AIK TUTULMALI"

Pekin ynetimi, tutum belgesinde, Ukrayna, Rusya, Trkiye ve BM arasnda tahl koridoru anlamasnn uygulanmas ars yaparak, gda krizine kar gda gvenliinin gelitirilmesine ynelik giriimlerin desteklenmesi gerektiini vurgulad.

Belgede uluslararas toplumun Ukrayna'daki sava blgelerinin yeniden inas iin alaca nlemlerin neminde dikkat ekilerek in'in bu alanda yardma ve yapc rol oynamaya hazr olduu kaydedildi.

- "TEK TARAFLI YAPTIRIMLARA SON VERLMEL"

Sava nedeniyle Rusya'ya uygulanan yaptrmlara deinilen belgede, "Tek tarafl yaptrmlar ve ar basklar yalnzca sorunlar zmekte baarsz olmakla kalmyor, yeni sorunlarn ortaya kmasna da yol ayor. Gvenlik Konseyi'nin yetki vermedii her tr tek tarafl yaptrma kar kmalyz." deerlendirmesi yapld.

Belgede ABD ve Avrupa lkelerinin yaptrmlar konusundaki tutumu eletirilerek, "lgili lkeler, tek tarafl yaptrmlar ve snr ar yarg yetkisini istismar etmeyi brakarak Ukrayna krizinin sakinletirilmesi iin aba gstermeli, gelimekte olan lkelerinin ekonomilerini kalkndrmas ve halklarnn refahn artrmas iin uygun koullar yaratmal." gr dile getirildi.

Tm taraflarn mevcut dnya ekonomik sisteminin salkl ileyiini gzetmeye mecbur olduu, dnya ekonomisinin siyasiletirilmesine, hakimiyet arac ve silah haline getirilmesine kar kmas gerektiine iaret edilen belgede, krizin etkilerinin yaylmasnn, enerji, finans, tahl ticareti ve ulatrma alanlarnda ibirliini sekteye uratarak kresel ekonomik toparlanmaya zarar vermesinin nlenmesi gerektii belirtildi.