Türkiye'de kuraklık tehlikesi artıyor! Soframızdaki hangi ürünler tehlike altında? ‘Karadeniz'de bile kuraklık yaşıyoruz, bu durum çok korkutucu’

TAHIL VE AYÇİÇEĞİNDE VERİM AZALABİLİR!

Kuraklık haritasında Marmara Bölgesi’nin neredeyse tamamı İç Anadolu’nun da büyük bir alanı siyah tonlarda yani olağanüstü kurak olarak gösteriliyor. Doğu Karadeniz’in bir bölümünde de siyah ve kahverenginin tonları hâkim. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da da tablo pek farksız değil. Peki, bu durum nasıl tehlikeler yaratıyor?

“Sonbahar ve kış yağışları incelendiğinde Ege ve kısmen de Batı Akdeniz haricindeki bölgelerimizde yağışların mevsim normallerinin altında kaldığı, hatta Marmara, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin olağanüstü kurak olduğu Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinden anlaşılıyor” diyen Prof. Dr. Tolunay, deprem bölgesinin de oldukça kurak olduğuna vurgu yaptı. 

Prof. Dr. Tolunay genel olarak bölgeleri nelerin beklediğine dair şu öngörülerin altını çizdi:

-- -- Tüm bu bölgelerdeki kuraklıklar Mart ayının başına kadar devam etti. Bunların hepsi tarımsal üretimin en fazla olduğu yerler. Başta tahıllar olmak üzere pek çok üründe verimin azalacağını tahmin etmek zor değil. Ayrıca kuraklıkların biraz daha uzaması halinde Trakya’da yetiştirilen ayçiçeği gibi ürünlerin verimi de azalabilir.

-- Tarım ürünlerinin rekoltesinde düşüş olursa bunu telafi etmek için ithalata yönelmek zorunda kalırız. Aynı zamanda hem gıda ürünlerinin fiyatları artabilir hem de geçen yıllarda olduğu gibi yağ konusunda ülkenin ihtiyaçları karşılanamaz hale gelebilir. Yağ fiyatları oldukça artabilir. Tahıl ürünlerinde (buğday, arpa, yulaf) ise verim azalması daha büyük sorunlara neden olabilir. Çünkü Rus-Ukrayna Savaşı nedeniyle dünya tahıl üretiminde ciddi sorun var. Ülkemizde de tahıl üretiminin düşmesi unlu mamullere erişimde sorunlara neden olur ve ciddi fiyat artışları görülür. Bu da ülke içinde gıda enflasyonuna neden olabilir.

Ayrıca Prof. Dr. Tolunay, “Tarım alanlarımızda hayvanlar için yetiştirilen ve oldukça fazla su tüketen mısır ve yonca gibi yem bitkilerinin de kuraklık nedeniyle sulanamaması hayvancılığa da zarar verebilir. Çiftçilerin su ihtiyaçlarını karşılamak için yer altı sularına yönelmeleri bazı bölgelerde geçici olarak susuzluğa çare olabilir. Ama uzun vadede yer altı sularının fazla tüketilmesi çok daha şiddetli kuraklıklarda içmeye dahi su bulamaz hale gelmemizle sonuçlanabilir” ifadelerini kullandı.

Kuraklık, tarımsal ekim tarihlerini sarkıtmanın yanı sıra buğday, arpa, mercimek gibi ürünlerin üretimini riske sokuyor / Fotoğraf: DHA

‘BÖYLE DEVAM EDERSE BUĞDAY, MERCİMEK VE ARPA ÜRETİMİ RİSKE GİREBİLİR’

“Kuraklık probleminin bir tarımsal krizi beraberinde getireceği artık çok net” diyen Dr. Erol Kesici,  ''2021’de yağışın neredeyse hiç olmaması Diyarbakır'da kuru tarım yapılan tüm arazilerde buğday, arpa ve mercimeği etkilemişti. Şimdi yaşadığımız kuraklık yine mercimeği etkileyebilir. Buğday ve arpa üretimi riske girebilir. Eğer bu kuraklık daha da şiddetlenirse bırakın bu ürünleri içme suyu bulmakta çok büyük zorluklar çekeceğiz” ifadelerini kullandı.

‘TARIMSAL ÜRETİMDE YAŞANACAK AZALMALARIN GIDA FİYATLARINA YANSIMA OLASILIĞI OLDUKÇA YÜKSEK’

Yağışların mevsim normalleri düzeyine çıkması durumunda dahi 2023 yılının ikinci yarısında ülkemizi zor günlerin beklediğinin altını çizen Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Çünkü kuraklık ve susuzluk aynı zamanda gıda üretimini de olumsuz etkilemekte. Depremin tarım üzerindeki olumsuz etkileri de dikkate alındığında, 2023 yılında tarımsal üretimde azalmalar olması ve bu durumun gıda fiyatlarına yansıması olasılığı da oldukça yüksek” dedi.

ÖNÜMÜZDEKİ GÜNLERDE VE BAHAR AYLARINDA BİZİ NASIL BİR HAVA BEKLİYOR?

Durum bu kadar kötü olunca ‘Önümüzdeki günlerde ve bahar aylarında bizleri nasıl bir hava bekliyor?’ sorusu daha da önem kazanıyor.

Dr. Güven Özdemir, ilkbahar ve yaz aylarında da kuraklığın etkilerinin hissedileceğini vurgulayarak, “Geçen yıl yaz mevsimi oldukça yağışsız ve kurak geçti. Aynı şekilde sonbaharın tamamı ve kışın Aralık ve Ocak ayları sıcaklık bakımından mevsim normallerinin üzerinde seyretti. Yağışlar normalin altında kaldı. Mart ayına da yağış bakımından ne yazık ki verimli başlayamadık. Fakat Mart ve Nisan ayının yağışlı geçeceğinin öngörüleri meteoroloji modellerinde görülüyor” dedi.

Dr. Özdemir şöyle devam etti:

“Birkaç gündür Türkiye, Balkanlar üzerinden gelen yağışlı hava kütlesinin etkisinde bulunuyor. Önümüzdeki günlerde güney ve iç kesimlerde sağanak yağışların görülme ihtimali yüksek. Fakat genel olarak sıcaklıklarının ülkenin genelinde mevsim normallerinin üzerinde seyretme ihtimali bulunuyor. 'Gelecek yağışlarla kuraklık bitti' demek mümkün değil. Ayrıca bu yıl yaz aylarının sıcak ve kurak geçeceğini de söyleyebilirim. Fakat zaman zaman ani ve kısa süreli kararsız yağışlar görebiliriz."

NASIL ÖNLEMLER ALINMALI?

Bahar ve yaz aylarında kuraklığın gündemimizin önemli maddelerinden biri olacağı artık kesin… Peki nasıl önlemler almalıyız?

Prof. Dr. Doğanay Tolunay şu önemli bilgilerle cevapladı:

-- Su varlıklarımızı koruyamadığımız artık çok belli. Örneğin bütün derelerimiz ve göllerimize atık sular deşarj ediliyor. Tarımda giderek artan kimyasal kullanımı da su varlıklarını kirletiyor. Ancak insan yerleşimlerinden uzakta kalan dere ve göller temiz kalabiliyor. Ayrıca çeşitli nedenlerle içme suyu havzalarını küçültüyoruz. Su yönetimi anlayışımız, derelerin önüne baraj yapmaktan öteye geçemedi maalesef. Ülke olarak çok daha fazlasını yapmak zorundayız.

-- Kentlerde su tasarrufu kültürü oluşturulması bunların ilk adımı. Ancak yerleşim alanlarındaki su tasarrufunun etkisi oldukça sınırlı. Çünkü yıllık olarak tüketilen suyun ancak yüzde 10-12’si yerleşimlere ait. Çok daha fazlası için kentleşme, tarım, sanayi, enerji ve ormancılık gibi bütün sektörlerde su odaklı politikalara ihtiyaç var. Örneğin İstanbul’da son 20 yılda nüfus 11 milyondan 16 milyona, su tüketimi ise 0,6 milyar metreküpten 1,1 milyar metreküpe çıkmış. Bu nüfus 25 milyona çıkarsa halen açılamayan Melen Barajı açılsa dahi İstanbul’a yetmeyecek. Bu nedenle hem su hemdeprem hem de sel taşkın gibi afetler açısından büyük kentlerin nüfus yoğunluğunun azaltılmasına yönelik politikalar gerekli.

-- Suyumuzu en fazla tükettiğimiz sektör tarım. Tarımda onlarca yıldır konuşulan vahşi sulama maalesef halen devam ediyor. Yörenin iklimine uygun tarımsal üretimin devlet tarafından sübvanse edilmesi ve meraların rehabilite edilerek ahır hayvancılığından mera hayvancılığına geri dönülmesi, organik madde içeriğinin artırılması, tarım topraklarının çıplak kalması için örtü bitki yetiştirilmesi, eğimli tarım alanlarında teraslar üzerinde üretim yapılması gibi aslında suyla ilgili gibi görünmeyen ama temelinde suyun toprağa sızdırılmasını sağlayan önlemler yaygınlaştırılmalı. 

-- Sanayide ise su verimliliğinin artırılması, su kirliliğinin önlenmesi ve atık suların yeniden kullanımının sağlanması doğrudan su yönetimiyle ilgili. Bu planların kararlılıkla bir an önce uygulamaya geçirilmesi gerek. Bunlar yapılırken sadece insanlar düşünülmemeli, doğadaki canlıların da suya ihtiyacı olduğu, suyu barajlara hapsettiğimizde ya da derelerdeki suyu tamamen tükettiğimizde canlıların suya erişimini engellediğimiz unutmamalı...