Türkiye'nin dava açtığı ve iadesini istediği 6 bin yıllık mermer idolü davasında karar

Türkiye, çalınan 6 bin yıllık mermer idolünü, ABD'deki Christie's Müzayede Evi ve serbest fon milyarderi Michael Steinhardt'tan geri alamıyor.

Türkiye'den kaçırılan tarihi eser, New York'ta 2017'de Christie's Müzayede Evi tarafından düzenlenen açık artırmada yaklaşık 14,5 milyon dolara satılmıştı. Türkiye, Kültür Bakanlığı aracılığı ile itiraz ederek satışı durdurmuş ve eserin iadesini istemişti.

Türkiye'nin Guennol Stargazer (Guennol Yıldız Avcısı) adlı mermer idolün iadesi için New York'ta eseri satışa sunan Michael Steinhardt ve Christie's Müzayede Evi'ne açtığı dava olumsuz sonuçlanınca dava temyize gitmişti. ABD'deki temyiz mahkemesi, Türkiye'nin çalıntı suçlaması yapmak için uzun bir süre beklediğini iddia ederek iade talebine olumsuz yanıt verdi.

Kararın gerekçesi 

Manhattan'daki 2. ABD Temyiz Mahkemesi, Türkiye'nin Guennol Yıldız Avcısı adlı kadın heykelin 1990'larda topraklarından haksız yere çıkarılmış olabileceğini bilmesi için nedenleri olduğunu söyledi. Türkiye'nin, müzayede evinin satmak için listelediği Nisan 2017'ye kadar idolün sahibi Christie ve Steinhardt'a dava açmayı beklediğini ekledi.

Mahkeme yargıcı, "Türkiye, kendi Kültür Bakanlığı'ndan heykelin New York'ta olduğuna dair işaretler almasına rağmen kararsız kaldı." diyerek Türkiye'nin iddiasını 2017 yılına kadar getirmemesini, hatta soruşturmamasını mantıksız buldu.

Çalınan kültürel varlıklar

Türkiye'nin avukatı Lawrence Kaye, duruşmada Türkiye'nin idolün sahibi olduğunu ve haklarını savunurken gayretli olduğunu belirterek, ülkenin sonraki adımlarını düşünerek hareket ettiğini söyledi. Kaye, bu kararın, Türkiye'yi kendisinden çalınan kültürel varlıkları geri istemekten caydırmayacağını aktardı.

Eser gizlenmedi savunması

Türkiye, heykelin ülkeye ait olduğu iddiasını 1906'da yayınlanan bir Osmanlı kararnamesine dayandırıyor.

Türkiye'nin savunmasında, nerede olduğu bilinmeyen geniş antik eser koleksiyonundaki her parçanın araştırılmasının mümkün olmadığı belirtildi. Savunmada, Christie's Müzayede Evi'nin heykelin kaynağını açıkladığı müzayede kataloğuna kadar durumun farkında olunmadığı, bunun da gerekli olmadığı tezi savunuldu.

Mahkeme, heykelin New York Metropolitan Sanat Müzesi'nde 30 yılı aşkın bir süredir sergilendiğini ve 1990'lar boyunca Kültür Bakanlığı'nın bu konuda makaleler ve sunumlar yayınladığını söyledi. Mahkeme başkanı, kararında "Stargazer gizlilik içinde tutulmuyordu." dedi.

Alıcı almaktan vazgeçti

22,9 cm boyundaki heykel için fon milyarderi olan yatırımcı Michael Steinhardt ve eşi 1993'te 1,5 milyon dolar ödedi. Christie's, onu 14,5 milyon dolara müzayedeye çıkardı, ancak alıcı vazgeçti.